Newtown & Llanllwchaiarn Town Council is proud to celebrate the successful completion of a three-week community excavation at Newtown Park, which has revealed exciting new insights into the town’s medieval past.
Led by the experts at Heneb – the Trust for Welsh Archaeology – and supported by the town council’s tourism project officer with a team of dedicated volunteers, the excavation focused on the earthwork in the centre of the park. The investigation uncovered a large and deeply buried ditch, believed to be part of a historic defensive bank. Measuring over 2 metres deep and more than 8 metres wide, the feature offers compelling evidence of Newtown’s early urban defences.
Fragments of medieval pottery recovered from the lowest layers of the ditch, along with charcoal samples now undergoing radiocarbon dating, suggest the structure may date back to the 13th or 14th century – a time of significant development and strategic importance for the town.
The scale of the earthwork and the craftsmanship involved indicate a major effort to protect or define the town in its early formation. While parts of the original construction have been altered or obscured by later landscaping, the excavation has shed light on a crucial but little-understood part of Newtown’s heritage. Newtown & Llanllwchaiarn Town Council aims to work with Heneb and local partners to develop new interpretation panels in the park, making the site’s story visible and accessible to all.
The Town Council thanks all local volunteers, school groups, and heritage partners who took part. Community participation was central to the project’s success and highlights the strong local interest in preserving and celebrating Newtown’s past.
An accessible summary report and illustrations are now available online via www.heneb.org.uk, with further updates expected once laboratory analysis is complete.
This project forms part of the Town Council’s wider commitment to heritage-led regeneration and cultural tourism, helping both residents and visitors to better understand the unique stories that shape our town.
What’s Next?
Radiocarbon dating results coming soon
Public event on July 19th in the Oriel Davies gallery to share findings & gather ideas Plans for new on-site interpretation boards
School activities & guided tours in development
Feeding into Newtown’s heritage & tourism strategy
We’re bringing the past to life — and you’re a part of it!
Cwympo i’r Gorffennol: Mae Archaeoleg Gymunedol yn datgelu Hanes Cudd Y Drenewydd
Mae Cyngor Tref Newtown a Llanllwchaiarn yn falch o ddathlu cwblhau llwyddiannus cloddwaith cymunedol ymchwil a gynhelir am dri wythnos yn Y Parc Newtown, sydd wedi datgelu gwybodaeth gyffrous newydd am orffennol canoloesol y dref.
Dan arweiniad yr arbenigwyr yn Heneb – y Gronfa ar gyfer Archaeoleg Cymru – ac wedi’i chefnogi gan swyddog prosiect twristiaeth y cyngor tref gyda thîm o wirfoddolwyr ymroddedig, canolbwyntiodd y cloddwaith ar yr adeilad daear yn ganol y parc. Dadorchuddiwyd ffos fawr a swyddogol, a chredir ei bod yn rhan o fainc amddiffynnol hanesyddol. Gan fod yn fwy na 2 metr o ddyfnder a mwy na 8 metr o led, mae’r nodwedd hon yn cynnig tystiolaeth drawsnewidiol o amddiffynfeydd cynnar Newtown.
Mae darnau o boteli canoloesol a adawyd o’r haenau isaf o’r ffos, ynghyd â samplau charbon sy’n cael eu dyddio â radcarbon, yn awgrymu y gallai’r strwythur ddigwydd o’r 13eg neu’r 14eg ganrif – cyfnod o ddatblygiad sylweddol a phwysigrwydd strategol i’r dref.
Mae maint yr gwaith daear a’r grefftwaith a gymerwyd yn awgrymu ymdrech fawr i amddiffyn neu ddiffinio’r dref yn ei ffurfiant cynnar. Er bod rhannau o’r adeiladwaith gwreiddiol wedi’u newid neu’u cuddio gan bensaernïaeth ddiweddarach, mae’r cloddiau wedi rhoi golau ar ran hanfodol ond ychydig a ddeallir o etholiaeth Newtown. Mae Cyngor Tref Newtown a Llanllwchaiarn yn bwriadu gweithio gyda Heneb a phartneriaid lleol i ddatblygu paneli dehongli newydd yn y parc, gan wneud stori’r safle yn weladwy ac yn hygyrch i bawb.
Diolchodd y Cyngor Tref i’r holl wirfoddolwyr lleol, grwpiau ysgol, a phartneriaid treftadaeth a gymerodd ran. Roedd cyfranogiad y gymuned yn ganolog i lwyddiant y prosiect ac yn tynnu sylw at y diddordeb cryf lleol mewn cadw a dathlu gorffennol Y Drenewydd.
Mae adroddiad cryno a lluniau hygyrch ar gael ar-lein nawr trwy www.heneb.org.uk, gyda rhagor o ddiweddariadau yn cael eu disgwyl unwaith y bydd yr ymholiad labordy wedi’i gwblhau.
Mae’r prosiect hwn yn rhan o ymrwymiad ehangach y Cyngor Tref i adfywio wedi ei seilio ar dreftadaeth a thwristiaeth ddiwylliannol, gan helpu’r trigolion a’r ymwelwyr i ddeall yn well y stori unigryw sy’n ffurfio ein tref.
Beth sy’n digwydd nesaf?
Mae canlyniadau dyddiadur radiocarbon yn dod yn fuan
Digwyddiad cyhoeddus ar 19 Gorffennaf yn oriel Davies i rannu canfyddiadau a chasglu syniadau Cynlluniau ar gyfer byrddau dehongli newydd ar y safle
Mae gweithgareddau ysgol a thwristiaeth dan arfaethed yn datblygu
Mae hyn yn gyfran o strategaeth etholiadau a thwristiaeth Y Drenewydd
Rydym yn dod â’r gorffennol i fywyd – ac rydych chi’n rhan ohono!